T24 Ekonomi
Türkiye iktisadında kısa vadede dengelenme, olağanlaşma süreci yaşandığını söyleyen eski TCMB Başekonomisti Prof. Dr. Ali Hakan Kara, “Para siyaseti uzun müddet sıkı kalacak. Bu evrede yumuşak iniş senaryosu temel olacak. Sert bir iniş beklemiyorum. En kıymetli bahis programın sürdürülebilirliği” dedi.
Dönüşen Önderler Doruğu, Seçkine World Grand Sapanca’da, “Makronun Baskısında Mikroyu Yönetmek” temasıyla yapıldı.
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi ve eski TCMB Başekonomisti Prof. Dr. Ali Hakan Kara, Dünya ve Türkiye’de Yumuşak İniş Mümkün mü? Bahisli konuşmasında Türkiye ve dünya iktisadında yaşanan gelişmeleri ve bunların gerçek dala tesirleri hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Yumuşak inişin mevcut para siyasetlerinin sürdürülebilirliği açısından çok kıymetli olduğunu vurgulayan Kara, “Salgın devrinde enflasyon ile gayret için merkez bankaları sıkılaştırma yolunu tercih ederken Türkiye tam karşıtı bir istikamete gitti. Artık onlar enflasyonu düşürmeyi başardılar ve onun keyfini sürüyorlar” dedi. Bölgeler olarak bakıldığında ABD’de enflasyonda eğilimlerin düzgünleştiğini anlatan Kara, “Bundan sonra FED’i takip edeceğiz. ABD bu işi yumuşak iniş ile halledebilirse bizim üzere ülkeler için âlâ olacak” dedi.
Gelişmelerin pariteye tesiri konusunda ise Prof. Dr. Kara, “Geçen temmuz ayından bu yana dolar kıymet kaybediyor. Bu eğilim de ihracatçıları rahatlatıyor. Çünkü Euro’nun daha bedelli olması hem finansal hem de ticari açıdan işimize yarayan bir durum. Son birkaç aydır bundan faydalandık ancak muhtemelen bu eğilim devam etmeyecek. Zira ABD bilgileri daha yeterli gelecek.”
”Çin eski büyümelerini uzun mühlet göremeyecek”
Dünyada büyüme kompozisyonuna bakıldığında imalat sanayiinin zayıf olduğunu, hizmetlerin ise kötü gitmediğini belirten Kara, “AB tarafına bakıldığında emsal bir görünüm var. İmalat daha zayıf. Tüm bölgeler bazında yavaşlama var. Hatta artık farklı olarak Çin de yavaşlıyor. Daha evvel Çin ivme kaybederken dünya Çin’i götürürdü. Artık Çin de yavaşlıyor. Bu da bizi farklı bir konjonktüre götürüyor. Çin yeni önlemler açıkladı. Ülkede 3 faz görünüyor. Birincisi Çin büyümeyi bir mühlet başardı, daha sonra bir yerde tıkandı. Sonrasında şirketler kısmı borçlandı. Bununla büyüme devam ettikten sonra hane halkı borçlandı ve bir müddet de bu biçimde devam etti büyüme. O da belirli bir doyuma ulaşınca artık kamu harcaması lazım. Bazuka üzere girmesi lazım Çin’in fakat ülkenin büyümesi eski düzeylere uzun mühlet dönemeyecek” formunda konuştu.
Bunun Türkiye’ye yansıması konusunda ise Kara, şu tabirleri kullandı: “Çin’in yavaş büyümesi bizim için makus değil. Zira Çin’e fazla ihracat yapmıyoruz. Yavaş büyümeleri sayesinde de güç, emtia ve hammadde fiyatları çok süratli artmıyor. İdarenin enflasyonu ve dış açığı düşürmeye çalıştığı devirde bunların fiyatlarının artmaması işimize yarıyor. Öte yandan ithalat da dolar cinsinden azalıyor” diye konuştu.
Hakan Kara, Türkiye’nin ihracat pazarlarına bakıldığında bu ülkelerdeki büyümenin Türkiye için potansiyel dış talep manasına geldiğini belirterek, “Mevcut programın başarısı için ihracat tarafının toparlaması lazım. Şu an zayıf gidiyor zira hem dış dünya hem de döviz kuru zayıf” dedi.
“Türkiye’nin kendi bahçesi daha önemli”
Türkiye’de yaşanan gelişmeler konusunda da Kara, dünyadaki gelişmelerden fazla Türkiye’nin kendi bahçesinin düzelmesinin daha kıymetli olduğunu vurgulayarak, “Yeni ekonomik periyot bir yıldır devam ediyor. Yüksek faize geçiş şirketlerin iş yapama formlarını değiştiriyor. Borçlanması yüksek şirketler zorlanırken öz kaynak ile devam edenler daha rahat devam ediyor. Türkiye dış finansman sorunu yaşamıyor. Önemli girişler var ama faiz için geliyorlar. Bu türlü bir giriş olunca da Merkez Bankası döviz rezervlerini faal bir şekilde yönetiyor. Şu anda bir taraftan döviz kuru yumuşatılmaya bir taraftan da rezerv biriktirilmeye çalışılıyor. Mahallî seçimlerden bu yana muazzam bir birikim oldu. Dış durumda düzgünleşme var, risk primimiz düşüyor. Son 10 yılda birinci kere kredi notumuzu artırdılar. Mevcut programa sadık kalınırsa önümüzdeki yıl tekrar not artışı gelebilir. Lakin yatırım yapılabilir düzeye gelmek için uğraş göstermek gerekecek” diye konuştu.
”Sanayi tarafında yavaşlama var”
Finansal piyasalarda yaşanan gelişmelerin gerçek bölüme yansıması konusunda ise Hakan Kara, “Orada şu an sert bir iniş yok. Net ihracatın hissesi artıyor fakat bunun sebebi ithalattaki düşüşten kaynaklanıyor. İhracatın artması lazım lakin sürdürülebilirliği konusunda soru işaretleri olsa da genel olarak sert bir yavaşlama yok. Sanayi tarafında bir yavaşlama var. Sebebi de TL’nin nispeten bedelli olması. Öte yandan biz hem üretip hem de ithalat mı yapıyoruz yoksa üretmeden ithalat mı yapıyoruz. Bu bahiste en hoş gösterge tüketim malları ithalatında yaşanan artış. Gerçek manada üretim durağanlaşırken ithalat artmaya devam etmiş. Bu siyaset uzarsa düşünce yaşayabiliriz” ihtarında bulundu. Sanayi tarafının güzel gitmediğini bir daralmanın yaşandığını anlatan Kara, bunun temel sebeplerinin ise dış dünya ve kur olduğunu söyledi.
”Güven ve beklenti sıkıntısı çok kritik”
Yine şu an yaşanan en büyük zorluklardan bir başkasının kamuoyunun beklentilerinin şimdi iyileşmemesi olduğuna dikkat çeken Kara, “Finansal bölüm oldukça optimist tarafa döndü lakin kamuoyu o kadar optimist değil. Siyasetlerin sürdürülebilirliğine ait tereddütleri var. Beklentileri iyileştiremezsek enflasyon ile çabada bir maliyet olacak. Bu da uzun sürecek. İnanç ve beklenti problemi çok kritik” diye konuştu.
Kurun dizginlenmeye devam edileceğini de belirten Kara, bunun öngörülebilirliği artırsa da ihracatçı açısından âlâ olmadığını belirtti. TL’nin sanılanın eksine çok değerli olmadığına da dikkat çeken Kara, “Dünyaya nazaran son iki yılda çok süratli değerlendi lakin çok da değiliz. Herkes son iki seneye bakıyor. TL pahalı ancak bıraksan 50-60’a gidecek bir dolar kuru yok. TL kıymetli ise turizm harcamaları neden hala artıyor. Gerçek kura bakıldığında ihracatçıları çok memnun eden bir görünüm olmayacak. TL bir süre daha yatay kalacak. Önümüzdeki yıl ikinci yarından itibaren aksine dönüş olabilir. Kısa vadede bir dengelenme, olağanlaşma süreci yaşıyoruz ancak para siyaseti uzun mühlet sıkı kalacak. Borçlanma maliyetleri süratli düşmeyecek. Bu basamakta yumuşak iniş senaryosu temel olacak. Sert bir iniş beklemiyorum. Türkiye’nin mali bir kapasitesi, ekonomiyi destekleme potansiyeli var. En değerli bahis programın sürdürülebilirliği. Ben kısa vadede güzelleşmenin devam edeceğini düşünüyorum. Bu periyotta kamunun harcamasının daha fazla olması, kurumsal düzenleme tarafında adımlar atılması ve dış dünyanın dayanağı çok kritik” diye konuştu.
|
“Rumca bilmeseler de Yunanistan’a gönderildiler”; Kayıp bir neslin öyküsü ‘Mübadele’
|
